Over hoogsensitiviteit wordt veel gezegd en geschreven. Niet alles is even waar of gefundeerd! Elke Van Hoof, prof aan de VUB, doet al jarenlang wetenschappelijk onderzoek naar hoogsensitiviteit. Haar bevindingen heeft ze neergepend in dit boek. Wat is hoogsensitiviteit en wat is het niet? Hoe kan je er best mee omgaan? In dit artikel deel ik een aantal resultaten uit het boek met jou.
Misverstanden over hoogsensitiviteit: wat is het NIET?
Vermits er veel onwaarheden over HSP, hoogsensitief persoon, verkondigd worden, is het belangrijk een aantal misverstanden uit de wereld te helpen.
- Hoogsensitiviteit is geen ziekte, stoornis of syndroom.
- Hoogsensitiviteit is niet hetzelfde als hooggevoeligheid. Hoogsensitiviteit gaat over het aantal prikkels dat binnenkomt in de hersenen. Hooggevoeligheid is een emotionele reactie. HSPs kunnen overemotioneel reageren, maar het is geen bepalende factor voor hoogsensitiviteit. Niet elke hooggevoelige is HSP en niet elke HSP is hooggevoelig. HSPs kunnen ook bikkelhard zijn. Het zijn zeker niet allemaal watjes.
- HSPs hebben geen zesde zintuig. Ze beschikken niet over bovennatuurlijke krachten. Het is wel zo dat ze de info die via de 5 zintuigen binnenkomt op een diepere manier, grondiger en nauwkeuriger verwerken.
- Het klopt niet dat HSPs niet kunnen leidinggeven. Hun opmerkzaamheid kan net een toegevoegde waarde zijn als leidinggevende. Hier voeg ik graag zelf het volgende aan toe. Het potentieel om een goede leidinggevende te zijn hangt af van andere aspecten van je persoonlijkheid. Een KernTalentenanalyse kan hier uitsluitsel bieden.
- Nog 3 andere misverstanden vind je in het boek.
Wat is hoogsensitiviteit WEL?
Hoogsensitiviteit is een aangeboren persoonlijkheidskenmerk. Bij HSP’s heeft de thalamus, het schakelcentrum van de hersenen, een verlaagde drempel waardoor hoogsensitieve personen meer prikkels binnen krijgen. Overprikkeling = stress. Als we voldoende hersteltijd voorzien om de stress weer af te bouwen en tot rust te komen, dan is er geen probleem. Integendeel. Gezonde stress verhoogt onze draagkracht en doet ons boven onszelf uitstijgen. Wanneer we niet voldoende hersteltijd inbouwen, stapelt de stress zich op tot chronische stress. Die kan leiden tot burn-out of andere stressgerelateerde klachten. Omdat HSPs meer prikkels binnen krijgen hebben ze een hogere herstelbehoefte. In omgevingen met veel stress en overprikkeling, zoals werken in een open landschapskantoor of negatieve sfeer, verliezen HSPs de voordelen van hun hoogsensitiviteit.
Kan je ‘een beetje’ hoogsensitief zijn? Sensitiviteit is een continuüm: we zijn allemaal in meerdere of mindere mate sensitief. Bij hoogsensitiviteit staat de diepgaande verwerking in de hersenen centraal en die heb je of heb je niet. Je bent dus HSP of je bent het niet. Wie laag scoort op sensitiviteit kan zeker niet hoogsensitief zijn, maar waar de grens precies ligt is nog voorwerp van discussie en verder onderzoek.
Elke HSP is uniek. Hoogsensitiviteit is slechts één facet van de persoonlijkheid en ook andere facetten hebben hun impact op het totaalplaatje. HSP kan zich dus op heel veel verschillende manieren uiten.
Een aantal aspecten die vaak voorkomen bij HSPs:
- Inlevingsvermogen
- Agressie. Bij HSPs die niet goed met hun hoogsensitiviteit weten om te gaan stapelen de prikkels zich op. De emmer loopt vol. Een onschuldige prikkel kan dan de emmer doen overlopen. Door de overprikkeling kunnen ze in een stressvolle omgeving zo op zichzelf gefocust zijn dat ze juist minder oog hebben voor de behoeften van anderen (en dus minder inlevingsvermogen hebben) en erg dominant overkomen.
- Emotionaliteit. HSPs kunnen erg emotioneel worden, alles raakt hen dieper. En dat is niet altijd even leuk. Je zou dit ook kunnen zien als een soort alarm van het zenuwstelsel dat aangeeft dat het even te veel geweest is.
- ‘Opgewonden’ gedrag wordt veroorzaakt door opgebouwde spanning en gaat vaak gepaard met een positieve gebeurtenis. Men kan niet stilzitten en loopt over van enthousiasme.
- Moeite met verandering, aanpassingsproblemen. HSPs hebben tijd nodig om zich aan te passen aan nieuwe situaties.
- Zich afgewezen voelen. HSPs hebben vaak last van het calimerocomplex. Info wordt bij HSPs dieper verwerkt en dus kan info ook harder aankomen. Een diepere verwerking houdt ook het risico in dat je de info op jezelf gaat betrekken, ook al is dat helemaal niet nodig. Anticiperen op afwijzing zien we vaak bij mensen die HSP vooral als een last zien.
- Lawaai. Geluid komt als een prikkel binnen in onze hersenen. Te veel geluid leidt dus tot overprikkeling/stress en is erg vermoeiend voor HSPs.
- Hang naar rechtvaardigheid. HSPs zijn erg consciëntieus en idealistisch. Ze vinden het belangrijk dat ze genoeg gewaardeerd worden in vergelijking met hun collega’s en verkiezen leidinggevenden die op een correcte, onpartijdige manier met hun medewerkers omgaan. Conflicten zijn erg bedreigend voor HSPs.
Hoogsensitiviteit en AD(H)D, autisme, borderline en hoogbegaafdheid
Ook al is HSP geen stoornis, toch zijn er nogal wat kenmerken van HSP die overlappingen vertonen met een aantal ontwikkelings- en persoonlijkheidsstoornissen. De belangrijkste zijn autisme, ADHD en ADD en borderline. In het boek lees je wat de overeenkomsten en belangrijke verschillen zijn.
HSP en hoogbegaafdheid. 15-20% is HSP en 2% is hoogbegaafd. Elke HSP is dus zeker niet hoogbegaafd. Uit onderzoek van Elke Van Hoof bleek dat 87% van de mensen zie zichzelf als hoogbegaafd percipieerden – dit is niet hetzelfde als hoogbegaafd zijn – ook HSP bleek te zijn.
HSP: last of lust?
Niet alle HSPs hebben problemen door hun hoogsensitiviteit. Vooral de zelfregulatie, de mate waarin mensen in staat zijn om hun overprikkeling te controleren, bepaalt of ze hun hoogsensitiviteit als een last of talent ervaren.
Wat kan je doen om overprikkeling te verminderen? Je kan de context die voor overprikkeling zorgt, veranderen (bv af en toe thuis werken i.p.v. in een landschapskantoor) of je kan anders leren omgaan met (de gevolgen van) je hoogsensitiviteit. Volgende aspecten zijn hierbij belangrijk:
• Zelfzorg en zelfdiscipline
• Herstel- en reflectietijd inbouwen
• Positieve gedachten en gevoelens. Als je focust op positieve herinneringen en zoekt naar positieve elementen in het heden, zal je de wereld positiever ervaren. Wat je aandacht geeft, groeit. Dit betekent niet je emoties negeren of minimaliseren! Wel ze aanvaarden en ermee leren omgaan.
• Voldoende lichaamsbeweging
Veel HSP’s zijn op zoek naar zingeving. Wil jij je zielsmissie verwezenlijken? Daarvoor vind je inspiratie en praktische oefeningen in mijn e-boek ‘Van overleven naar je zielsmissie leven’. Vraag hiernaast rechts (of onderaan op mobiel apparaat) mijn gratis e-boek aan.
Hoogsensitiviteit op de werkvloer
HSPs zijn als kanariepietjes in de mijn. In een slechte omgeving zullen ze de eersten zijn die problemen ondervinden, maar in een goede omgeving zullen ze meer dan wie ook openbloeien. Uit Elkes onderzoek bij meer dan 2000 volwassenen blijkt dat HSPs extra kwetsbaar zijn voor stressgerelateerde problemen zoals burn-out, maar alleen in een negatieve omgeving.
Enkele simpele ingrepen voor hoogsensitieve medewerkers (en hun werkgevers):
• Geef een HSP even de tijd om informatie te verwerken alvorens te reageren.
• Bewaak de hersteltijd. Zorg geregeld voor een prikkelarme omgeving.
• HSPs met een verhoogde kwetsbaarheid ondersteun je door gerichte coaching. In een positieve interventie gaan ze erg efficiënt vooruit, zelfs beter dan niet-HSPs.
• In het boek vind je nog 4 andere interessante maatregelen.
Wil je meer lezen, ook over de wetenschappelijke onderbouw? Bestel nu jouw exemplaar van ‘Hoogsensitief’ door hier te klikken. Voor 23:59 uur besteld, morgen geleverd, zonder verzendkosten.
Vind je dit interessant voor anderen? Deel dit artikel via de sociale mediaknoppen hieronder.